Σπανακοτυρόπιτα

Κείμενο

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο παρόν ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται αρχικά από τη χιουμοριστική φράση: -Πες σπανακοτυρόπιτα. Ωστόσο, πιο έντονο χιούμορ προκαλεί η φράση -Τερόπιτα με κορτάρι, η οποία αποτελεί την ατάκα (punch line) του ανεκδότου, καθώς βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο συγκεκριμένο ανέκδοτο το χιούμορ προκύπτει από την ανατροπή μιας σειράς προσδοκιών που αφορούν την επιβεβαίωση της ελληνικής ή μη καταγωγής ενός ατόμου. Αρχικά, κάποιο άτομο εξουσίας (π.χ. αστυνομικός) ζητά από το συνομιλητή του να του προσκομίσει τα νόμιμα πιστοποιητικά εισόδου του στη χώρα. Ο δεύτερος χωρίς να προσκομίσει τα απαραίτητα έγγραφα υποστηρίζει ότι είναι Έλληνας. Το μη αναμενόμενο προκύπτει αρχικά από το γεγονός ότι το άτομο εξουσίας επιχειρεί να επιβεβαιώσει την εθνικότητα του συνομιλητή του ζητώντας του να προφέρει τη σύνθετη ελληνική λέξη σπανακοτυρόπιτα. Το δεύτερο σημείο ασυμβατότητας προκύπτει από τον ανεπιτυχή τρόπο προφοράς της λέξης ως τερόπιτα με κορτάρι. Οι γλωσσικές μείξεις της ελληνικής με την αλβανική κατά την προφορά του συγκεκριμένου εκφωνήματος επιβεβαιώνουν ότι ο δεύτερος συνομιλητής δεν είναι Έλληνας αλλά Αλβανός. Η συνύπαρξη στο ίδιο εκφώνημα στοιχείων από δύο διαφορετικές γλώσσες καθίσταται μη αναμενόμενη και άρα χιουμοριστική. Η «ανεπιτυχής» προφορά της συγκεκριμένης λέξης αναδεικνύεται ως πιο αποτελεσματικός τρόπος για να διαπιστώσει κάποιος/α την μη ελληνική καταγωγή ενός/μιας ομιλητή/τριας ακόμα και σε σχέση με το αίτημα των επίσημων εγγράφων για την είσοδό του στη χώρα.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Οι αποκλίνουσες και ασύμβατες γλωσσικές επιλογές του Αλβανού μετανάστη αποκαλύπτουν κυρίαρχες πεποιθήσεις τόσο για τη συγκεκριμένη εθνοτική ομάδα όσο και για την αποδεκτή γλωσσική χρήση. Ο Αλβανός μετανάστης απεικονίζεται να απομακρύνεται από τη χρήση της μητρικής του γλώσσας στην οποία στερεοτυπικά εντάσσεται και προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την ελληνική η οποία -στερεοτυπικά πάλι- δεν «του ανήκει». Ωστόσο, το πέρασμα του ομιλητή από την Αλβανική στην Ελληνική δεν κρίνεται ως «επιτυχές», καθώς ο Αλβανός μετανάστης, ενώ κινείται σε περιβάλλοντα όπου η προϋπόθεση της πρότυπης και κυρίαρχης Ελληνικής είναι εντονότατη, δεν αποβάλλει την προφορά της μητρικής του γλώσσας. Η χιουμοριστική αναπαράσταση του τρόπου ομιλίας του Αλβανού μετανάστη υπονομεύει τις γλωσσικές πρακτικές της συγκεκριμένης εθνοτικής ομάδας, επικυρώνοντας την κυριαρχία της πρότυπης Κοινής Νέας Ελληνικής ως της «μοναδικής σωστής» γλώσσας. Με αυτό τον τρόπο προωθείται και αναπαράγεται η ιδεολογία της γλωσσικής και εθνικής ομοιογένειας, ενώ στοχοποιούνται οι μη πρότυπες γλωσσικές επιλογές.

Διδακτική Πρόταση

Το κείμενο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ένα σχέδιο διδασκαλίας με κεντρικό άξονα τις ιδεολογίες και συγκεκριμένα τις ιδεολογίες απέναντι στην εθνικότητα. Διδακτική Πρόταση