Ζήνα

Κείμενο

Ένα αντρόγυνο είναι στην κλινική, καθώς η γυναίκα γεννάει. Ο μπαμπάς γεμάτος χαρά. Γεννάει η γυναίκα, το παιδί είναι αγόρι. Χαρά ο μπαμπάς, ο γιος μου έτσι ο γιος μου αλλιώς, που όταν μεγαλώσει τις γυναίκες θα τις ........... και άλλα τέτοια. Φτάνει ο γιος 4 χρονών και είναι Απόκριες. -Τι θέλεις αγόρι μου να σου πάρω για τις Απόκριες; ρωτάει τον γιο του. Απαντάει ο γιος: Μπαμπά θέλω να μου πάρεις μια φούστα. Ο μπαμπάς μένει με ανοιχτό το στόμα. -Τι να κάνεις γιε μου την φούστα; τον ρωτάει. Τι θέλεις να ντυθείς; -Μπαμπά, του λέει, θέλω να ντυθώ Bibibo. -Βibibo; Έμφραγμα ο μπαμπάς. Το αγόρι μου, ο αντράκλας μου, δεν το πιστεύω. Του χρόνου τις Απόκριες λέει ο γιος στον μπαμπά του. -Μπαμπά θέλω να μου πάρεις κάτι για τις Απόκριες. -Τι θέλεις γιε μου; λέει ο μπαμπάς. Ότι θέλεις θα σου πάρω. -Μπαμπά λέει ο γιος θέλω να μου πάρεις μια ξανθιά περούκα. -Ξανθιά περούκα, τι να την κάνεις γιε μου; -Ε να μπαμπά θέλω να ντυθώ Barbie. -Barbie; Δεν είναι δυνατόν ο γιος μου ο αντράκλας μου. Περνάει και αυτό. Τον επόμενο χρόνο τις Απόκριες πιάνει ο πατέρας τον γιο του και τον ξαναρωτάει τι θέλει για τις Απόκριες. Λέει ο γιος στον μπαμπά του: Μπαμπά φέτος θέλω να μου πάρεις ένα σπαθί. Μόλις το ακούει ο μπαμπάς πηδάει από την χαρά του. -Σπαθί θέλεις γιε μου, του λέει, θα σου πάρω το μεγαλύτερο σπαθί που υπάρχει. Για πες μου όμως τι θέλεις να ντυθείς και μου ζητάς σπαθί; Απαντάει και ο γιος: Ζήνα

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο παρόν αφηγηματικό ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται αρχικά από τις ακόλουθες χιουμοριστικές φράσεις (jab lines):

• Μπαμπά, του λέει, θέλω να ντυθώ Βibibo.
• Ε να μπαμπά θέλω να ντυθώ Barbie.

Ωστόσο, πιο έντονο χιούμορ προκαλεί η φράση "Ζήνα", η οποία αποτελεί την ατάκα (punch line) του ανεκδότου, καθώς βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο συγκεκριμένο ανέκδοτο το χιούμορ προκύπτει από την ανατροπή μιας σειράς προσδοκιών αναφορικά με το σεξουαλικό προσανατολισμό των μικρών αγοριών. Στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο είναι κυρίαρχο το πρότυπο της αρσενικότητας, το οποίο συνδέεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως αυτά της ετεροφυλοφιλίας και της σκληρότητας, καθώς και με συγκεκριμένες επιλογές ρούχων και παιχνιδιών εκ μέρους των μικρών αγοριών. Αυτές περιλαμβάνουν συνήθως τις μπάλες και τα όπλα, που συνδέονται με το αγωνιστικό πνεύμα της σκληρότητας. Με βάση το στερεοτυπικό πρότυπο της αρσενικότητας κατασκευάζεται ο πατέρας του αγοριού, ο οποίος αναμένει ο γιος του να είναι ετεροφυλόφιλος όταν μεγαλώσει, ενώ φαίνεται να χαίρεται όταν ο γιος του τού ζητά ένα σπαθί για τις απόκριες. Σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο, προβάλλεται ως ασύμβατη και στιγματισμένη χιουμοριστικά η θηλυπρεπής συμπεριφορά του μικρού αγοριού που ζητά για τις απόκριες πρώτα μία φούστα και έπειτα μία ξανθιά περούκα. Και τα δύο αυτά αξεσουάρ είθισται να επιλέγονται από μικρά κοριτσάκια που επιθυμούν να μοιάσουν σε γυναικείους χαρακτήρες, όπως η Bibibo ή η Barbie. Όταν την επόμενη χρονιά το μικρό αγοράκι ζητά ένα σπαθί -παιχνίδι με το οποίο συνήθως παίζουν τα μικρά αγόρια-, ο πατέρας χαίρεται μιας και η συμπεριφορά του παιδιού του ειναι συμβατή με το γνωσιακό σχήμα που ορίζει διαφορετικές επιλογές παιχνιδιών και ρούχων για τα αγόρια και τα κορίτσια βάσει των προτύπων συμπεριφοράς και της σεξουαλικής ταυτότητας των δύο φύλων. Η ατάκα του ανεκδότου, ωστόσο, άρει αυτή την προσδοκία και οδηγεί στην επανερμηνεία των λόγων του μικρού αγοριού, καθότι όπως φαίνεται αυτό ζήτησε ένα σπαθί για να 'παρενδυθεί' και πάλι έναν γυναικείο χαρακτήρα, αυτόν της αμαζόνας Ζήνας.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική Ανάγνωση

Η αποκλίνουσα, ασύμβατη και χιουμοριστικά στιγματισμένη συμπεριφορά του μικρού αγοριού αναδεικνύει συγκεκριμένες ιδεολογίες σχετικά με την έμφυλη ανισότητα. Με υπόρρητο τρόπο, τα θηλυπρεπή αγόρια που επιλέγουν κοριτσίστικα παιχνίδια και ταυτίζονται με γυναικείους χαρακτήρες, συγκρινόμενα με το κυρίαρχο πρότυπο της ετεροφυλοφιλίας και της ετεροσεξουαλικότητας, εκλαμβάνονται ως περίεργα, αποκλίνοντα και ασύμβατα. Η ιδεολογία που προωθεί το συγκεκριμένο ανέκδοτο υποδεικνύει το δυαδικό διαχωρισμό των έμφυλων ρόλων των παιδιών και τη σύνδεση κάθε φύλου με διακριτές συμπεριφορές, επιλογές παιχνιδιών και τρόπους ένδυσης. Σε περίπτωση που τα παιδιά εκδηλώνουν μία μη αναμενόμενη προτίμηση, που συνδέεται με συμβατικές επιλογές του άλλου φύλου εκλαμβάνονται ως αστεία και αποκλίνοντα. Με αυτόν τον τρόπο, το ανέκδοτο, μέσω του χιούμορ, προωθεί το κυρίαρχο πρότυπο της ετεροσεξουαλικότητας ως το «μοναδικό σωστό» και υπονομεύει τα πρότυπα της ομοφυλοφιλίας και της ομοσεξουαλικότητας.