Πανεπιστημιακός

Κείμενο

Ένας καθηγητής πανεπιστημίου, βοτανολόγος, ερευνούσε σε ένα χωριό τη φύση. Ξάφνου πιάνει μια καταιγίδα και μουσκεμένος όπως είναι χτυπάει την πρώτη πόρτα που βλέπει. Του ανοίγει μια κυρία που ο άντρας της έλειπε μετανάστης χρόνια. Τον βάζει μέσα, τον περιποιείται, του δίνει στεγνά ρούχα και του δίνει να φάει. Αφού φάγανε, τον οδήγησε στο δωμάτιο του και τον ρώτησε αν χρειάζεται κάτι άλλο... - Όχι εμείς οι πανεπιστημιακοί είμαστε ολιγαρκείς, έχουμε τα βιβλία μας, τις σημειώσεις μας.... - Καλώς, απάντησε και έφυγε.. Μετά μια ώρα και αφού σκεφτόταν ότι μετά από τόσα χρόνια ένας άνδρας ήταν και πάλι στο σπίτι της, φοράει ένα sexy νυχτικό και πάει να ρωτήσει αν θέλει κάτι... - Όχι εμείς οι πανεπιστημιακοί είμαστε ολιγαρκείς, έχουμε τα βιβλία μας, τις σημειώσεις μας... - Καλώς, απάντησε και έφυγε. Το ίδιο σκηνικό άλλες δυο φορές, αλλά μάταια. Το άλλο πρωί, καθώς έτρωγαν πρωινό στην αυλή με τα αρνάκια, τα κατσικάκια και τα λοιπά ζώα του σπιτιού, ο καθηγητής παρατηρεί ότι υπάρχουν μόνο 5 κότες και 10 κοκόρια. Περίεργος ρωτάει γιατί οι κόκορες είναι περισσότεροι από τις κότες και όχι το αντίθετο. Και η κυρία του απαντάει: - Α, μην τους βλέπετε έτσι. Στο κοτέτσι μόνο ο ένας κόκορας γαμάει, οι άλλοι είναι πανεπιστημιακοί.....

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο αφηγηματικό αυτό ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από τις εξής χιουμοριστικές φράσεις (jab lines):

• "Μετά μια ώρα και αφού σκεφτόταν ότι μετά από τόσα χρόνια ένας άνδρας ήταν και πάλι στο σπίτι της, φοράει ένα sexy νυχτικό και πάει να ρωτήσει αν θέλει κάτι..."
• "Όχι εμείς οι πανεπιστημιακοί είμαστε ολιγαρκείς, έχουμε τα βιβλία μας, τις σημειώσεις μας..."

Το χιούμορ ενισχύεται από την ατάκα (punch line) του ανεκδότου "Α, μην τους βλέπετε έτσι. Στο κοτέτσι μόνο ο ένας κόκορας γαμάει, οι άλλοι είναι πανεπιστημιακοί.....", η οποία βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο το χιούμορ πηγάζει από την άρση μιας σειράς προσδοκιών σχετικά με την προσπάθεια προσέλκυσης του άνδρα πανεπιστημιακού εκ μέρους της κυρίας στο χωριό, καθώς και με τη μη ανταπόκριση του άνδρα στα ερωτικά καλέσματα της κυρίας που προσφέρθηκε να τον φιλοξενήσει στο σπίτι της. Η πρώτη χιουμοριστική φράση ανακαλεί και ανατρέπει το γνωσιακό σχήμα βάσει του οποίου οι έγγαμες γυναίκες μένουν πιστές στο σύζυγό τους, ακόμα και σε περιπτώσεις όπως αυτή που ο άνδρας της εν λόγω κυρίας έλειπε ως μετανάστης για χρόνια. Το σχήμα αυτό που συνδέεται διακειμενικά με την πίστη της Πηνελόπης στο έπος της Οδύσσειας έρχεται εδώ να ανατραπεί, καθότι η κυρία φέρεται να προσπαθεί να προσελκύσει το βοτανολόγο που έφτασε τυχαία στην πόρτα της μη έχοντας συνευρεθεί με άνδρα εδώ και πολλά χρόνια. Η ενδυμασία της δε λειτουργεί ως ενδείκτης της σεξουαλικής της διάθεσης. Η ασυμβατότητα ανάμεσα στην ιδεολογική παραδοχή ότι οι δεσμευμένες γυναίκες οφείλουν να είναι πιστές στο σύζυγό τους και στη μη προσδοκώμενη συμπεριφορά της κυρίας στο ανέκδοτο είναι αυτή που στοχοποιεί χιουμοριστικά την κυρία του ανεκδότου και έτσι προκαλεί γέλιο.

Παράλληλα, η συμπεριφορά του άνδρα πανεπιστημιακού φαίνεται να ανατρέπει το κυρίαρχο και ιδεολογικά χρωματισμένο πρότυπο αρσενικότητας, το οποίο χαρακτηρίζεται από την αποφασιστικότητα και την έντονη σεξουαλική επιθυμία, και συγκεκριμένα από την επιδίωξη των ανδρών να έρχονται σε σεξουαλική επαφή με γυναίκες. Σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο, προβάλλεται ως ασύμβατη και στιγματισμένη χιουμοριστικά η συμπεριφορά του εν λόγω άνδρα πανεπιστημιακού, ο οποίος φαίνεται όχι μόνον να μην επιδιώκει τη σεξουαλική επαφή αλλά και να απορρίπτει τα ερωτικά καλέσματα της κυρίας που τον φιλοξενεί. Αυτό που θα ανέμεναν οι αναγνώστ(ρι)ες είναι ο εν λόγω άνδρας να αντιληφθεί τα υπόρρητα νοήματα της ερώτησης της κυρίας (αν ήθελε κάτι) σε συνδυασμό με την αμφίεσή της (σέξι εσώρουχα) που είναι ενδεικτικά της ερωτικής της επιθυμίας. Ο ίδιος, ωστόσο, είτε δεν αντιλήφθηκε αυτό το υπονοούμενο είτε το αντιλήφθηκε αλλά δε θέλησε να ανταποκριθεί. Οικοδομείται, έτσι, ως αδέξιος ερωτικά και αποκλίνων από το κυρίαρχο πρότυπο αρσενικότητας. Ο ίδιος βέβαια συνέδεσε την εν γένει ολιγάρκειά του με την επαγγελματική του ιδιότητα ως πανεπιστημιακού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να θεωρήσει η κυρία του ανεκδότου ότι όλα τα μέλη της κατηγορίας των ανδρών πανεπιστημιακών είναι αδέξια και απέχουν από τις ερωτικές απολαύσεις. Όταν λοιπόν τη ρώτησε για ποιο λόγο υπάρχουν διπλάσιοι κόκορες σε σχέση με τις κότες στο κοτέτσι της, εκείνη απαντησε πώς οι μισοί εξ αυτών δεν είναι σεξουαλικά ενεργοί. Για το λόγο αυτό τους παρομοίασε με πανεπιστημιακούς άνδρες αξιοποιώντας το μηχανισμό της μεταφοράς. Η ανατρεπτική αυτή παρομοίωση στοχοποιεί τους πανεπιστημιακούς άνδρες ως αδέξιους ερωτικά και έτσι προκαλεί γέλιο.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική αναγνώση

Η αποκλίνουσα, ασύμβατη και χιουμοριστικά στιγματισμένη συμπεριφορά τόσο της κυρίας στο χωριό όσο και του άνδρα πανεπιστημιακού αναδεικνύει συγκεκριμένες ιδεολογίες και πεποιθήσεις σχετικά με την αναμενόμενη συμπεριφορά των έγγαμων γυναικών και των ανδρών. Με υπόρρητο και έμμεσο τρόπο, οι δεσμευμένες γυναίκες που εκδηλώνουν ερωτική επιθυμία για άλλους άνδρες, συγκρινόμενες με το κυρίαρχο πρότυπο της μονογαμίας και της συζυγικής πίστης, εκλαμβάνονται ως περίεργες, αποκλίνουσες και ασύμβατες. Η ιδεολογία που προωθεί το συγκεκριμένο ανέκδοτο υποδεικνύει να μην εκφράζουν τέτοιου είδους επιθυμίες οι έγγαμες γυναίκες. Με αυτόν τον τρόπο, το ανέκδοτο, μέσω του χιούμορ, προωθεί το κυρίαρχο πρότυπο της μονογαμίας και της συζυγικής πίστης ως το «μοναδικό σωστό» και υπονομεύει τα πρότυπα της πολυγαμίας και της συζυγικής απιστίας.

Αυτός που κυρίως στιγματίζεται χιουμοριστικά στο παρόν ανέκδοτο είναι ο άνδρας πανεπιστημιακός και συνεκδοχικά όλα τα μέλη αυτής της κατηγορίας. Με υπόρρητο τρόπο στιγματίζεται ως ερωτικά αδέξιος και αποκλίνον από το κυρίαρχο πρότυπο της παραδοσιακής αρσενικότητας που θέλει τους άνδρες να επιδιώκουν την ερωτική επαφή με γυναίκες. Η ιδεολογική παραδοχή που προωθεί το συγκεκριμένο ανέκδοτο υποδεικνύει να μην απορρίπτουν ερωτικά καλέσματα γυναικών οι άνδρες και να μην παρουσιάζονται ως αδέξιοι και απρόσιτοι. Με αυτόν τον τρόπο, το ανέκδοτο, μέσω του χιούμορ, προωθεί το κυρίαρχο πρότυπο της αρσενικότητας και στιγματίζει τα μέλη της κατηγορίας των πανεπιστημιακών ανδρών ως αδέξιων και αποκλινόντων από τη νόρμα της αρσενικότητας.