Πάρκινσον

Κείμενο

O ογδονταοχτάχρονος μπαρμπα-Γιώργης και η ογδοντατριάχρονη κυρα-Μαριγώ είχαν δεθεί πολύ κατά την διάρκεια παραμονής τους στον οίκο ευγηρίας. 'Αν και δεν κάνανε έρωτα, κάθε βράδυ πήγαινε η κυρα-Μαριγώ στο δωμάτιο του μπαρμπα-Γιώργη, ξαπλώνανε στο κρεβάτι και βλέπανε τηλεόραση ενώ του κρατούσε τα 'ιδιαίτερά' του. Κάποιο βράδυ μπήκε η κυρα-Μαριγώ στο δωμάτιο του μπαρμπα-Γιώργη και βρήκε εκεί μια άλλη συγκάτοικο του οίκου ευγηρίας, ξαπλωμένη μαζί του στο κρεββάτι, βλέποντας τηλεόραση και κρατώντας τα 'ιδιαίτερά' του. «Γιώργη», φωνάζει σπαραχτικά η κυρα-Μαριγώ, «είναι πιο όμορφη από μένα;» «OXI!», απαντά ο Γιώργης. «Έχει πιο έντονη προσωπικότητα απο εμένα; «OXI!», απαντά ο Γιώργης. «Τότε πες μου σε παρακαλώ τι είναι αυτό που έχει η κυρα-Παγώνα που δεν το έχω εγώ;» «Πάρκινσον», απαντά ο μπαρμπα-Γιώργης...

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο αφηγηματικό αυτό ανέκδοτο το χιούμορ πηγάζει από τις εξής χιουμοριστικές φράσεις (jab lines):

• "Αν και δεν κάνανε έρωτα, κάθε βράδυ πήγαινε η κυρα-Μαριγώ στο δωμάτιο του μπαρμπα-Γιώργη, ξαπλώνανε στο κρεβάτι και βλέπανε τηλεόραση ενώ του κρατούσε τα 'ιδιαίτερά' του"
• "«Γιώργη», φωνάζει σπαραχτικά η κυρα-Μαριγώ, «είναι πιο όμορφη από μένα;»"
• "«Έχει πιο έντονη προσωπικότητα απο εμένα;"
• "«Τότε πες μου σε παρακαλώ τι είναι αυτό που έχει η κυρα-Παγώνα που δεν το έχω εγώ;»"

Τέλος, το χιούμορ ενισχύεται από την ατάκα (punch line) "«Πάρκινσον», απαντά ο μπαρμπα-Γιώργης...", η οποία εντοπίζεται στο τέλος του κειμένου και προκαλεί την επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο οι παραπάνω φράσεις είναι χιουμοριστικές, διότι συντελούν στην ανατροπή μιας σειράς προσδοκιών για τη σεξουαλική ζωή των ηλικιωμένων ανθρώπων. Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα κυρίαρχο είναι το πρότυπο της σωματικής και διανοητικής κατάπτωσης, καθώς και της έλλειψης σεξουαλικής διάθεσης. Ακόμη, οι ηλικιωμένοι/ες δεν είθισται να συνάπτουν ερωτικές σχέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο περί γήρανσης, προβάλλεται ως ασύμβατη η συμπεριφορά του ηλικιωμένου άνδρα και της κυρίας Μαριγώς, οι οποίοι κοιμούνται μαζί στο ίδιο δωμάτιο και μάλιστα η κυρία Μαριγώ κρατά τα γεννητικά όργανα του κυρίου Γιώργη. Η συνθήκη αυτή της ιστορίας παρουσιάζεται ως ασύμβατη με την κυρίαρχη ιδεολογία περί γήρανσης και έτσι προκαλεί χιούμορ και γέλιο. Ακόμη, χιούμορ προκαλούν και οι φράσεις που αναφέρονται στη συμπεριφορά της κυρίας Μαριγώς όταν αντίκρυσε τον κύριο Γιώργη στο κρεβάτι με μία άλλη ηλικιωμένη κυρία. Συγκεκριμένα, οι σκηνές ζηλοτυπίας στις οποίες προέβη, ρωτώντας τον κύριο Γιώργη αν η "ερωμένη" του είναι πιο όμορφη από την ίδια και με πιο έντονη προσωπικότητα, θυμίζουν σκηνές ζηλοτυπίας μεταξύ νεαρών ζευγαριών, ενώ προβάλλονται ασύμβατες με το κυρίαρχο πλαίσιο που σκιαγραφίσαμε παραπάνω. Η ασυμβατότητα αυτή προκαλεί χιούμορ και γέλιο. Αυτό ενισχύεται από την ατάκα του ανεκδότου, στην οποία ο κυρ-Γιώργης αποκαλύπτει πως ο λόγος για τον οποίο προτιμά να συνευρίσκεται με την άλλη συγκάτοικο του οίκου ευγηρίας είναι το γεγονός ότι εκείνη πάσχει από Πάρκινσον. Η ασθένεια αυτή δεν αναμένεται να αποτελεί πόλο ερωτικής έλξης στο παρόν πολιτισμικό πλαίσιο. Ωστόσο, η σεξουαλική ικανοποίηση που δύναται να προσφέρει με αυτή την ακούσια κίνηση του χεριού της η έτερη συγκάτοικος είναι αυτή που μετατρέπει το πάρκινσον από ασθένεια σε ιδιότητα που μπορεί να προκαλέσει έλξη μεταξύ ηλικιωμένων. Η ασυμβατότητα αυτή στοχοποιεί χιουμοριστικά τον κύριο Γιώργη και αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία περί γήρανσης.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Αυτές οι μη αναμενόμενες συνθήκες της ιστορίας περιέχουν ιδεολογικές παραδοχές σχετικά με τις δυνάμεις και τα δικαιώματα των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας. Τα άτομα αυτά, στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο, δεν αναμένεται να συνάπτουν ερωτικές σχέσεις και να συμπεριφέρονται με τρόπο που αρμόζει στους ανθρώπους νεαρής ηλικίας. Στο ανέκδοτο αυτό τόσο οι χιουμοριστικές φράσεις όσο και η ατάκα στοχοποιούν το συγκεκριμένο ηλικιωμένο κύριο και κατ’ επέκταση όλα τα μέλη της ίδιας ηλικιακής ομάδας που, σύμφωνα με τις αντιλήψεις και τις παραδοχές που βρίσκονται σε κοινωνική κυκλοφορία, συμπεριφέρονται με τρόπο που δεν αρμόζει στην ηλικία τους. Το ανέκδοτο αυτό φέρει λοιπόν ιδεολογικό φορτίο, καθότι στιγματίζει ως αποκλίνοντες/ουσες και αστείους/ες όσους/όσες ηλικιωμένους/ες διαθέτουν σεξουαλική διάθεση και έτσι αποκλίνουν από την προωθούμενη νόρμα περί κακής γήρανσης.