Παπά Λάμπρος

Κείμενο

Στρίβει κάπως άτσαλα ο παπά Λάμπρος με το Υugo του και πέφτει πάνω σε μια Ferrari που ερχόταν από την άλλη μεριά και γίνεται μια τρομακτική σύγκρουση από την οποία καταστρέφoνται ολοσχερώς και τα δύο αυτοκίνητα. Οι οδηγοί τους όμως δεν έχουν ούτε μια γρατσουνιά. Βγαίνει από τις λαμαρίνες ο οδηγός της Ferrari και κατεβάζει όλα τα καντήλια στον παπά Λάμπρο: -Μα καλά ρε αρχίδι ποιος σου έδωσε το δίπλωμα, πούστη θα σε γαμήσω.. Ατάραχος ο παπάς Λάμπρος απεγκλωβίζεται κι αυτός από το Yugo του και πράος του λέει: -Τέκνον μου ηρέμησε. Είναι αμαρτία να βρίζεις αυτή την στιγμή που έχει επιτελεστεί ένα πραγματικό θαύμα. Τα αυτοκίνητά μας καταστράφηκαν τελείως όμως εμείς δεν πάθαμε απολύτως τίποτα! Αυτό δεν είναι θαύμα; Ο τύπος συνειδητοποιεί πράγματι πως είναι σώος και αβλαβής και ότι επιπλέον μιλάει με έναν παπά και δαγκώνεται: -Εεεεε... παπά μου...ναι...ίσως έχεις κάποιο δίκιο..συγγνώμη... -Κι όχι μόνο αυτό τέκνον μου συνεχίζει ακάθεκτος ο παπάς αλλά μας δίνεται ευκαιρία να δοξάσουμε τον Κύριο πίνοντας από αυτό το κρασί που προόριζα για την Θεία Κοινωνία και του δείχνει ένα μπουκάλι μαυροδάφνη που ήταν άθικτο από τη σύγκρουση στη θέση του συνοδηγού. Το ανοίγει ο παπάς και του το προσφέρει. Ο τύπος με ύφος αποκάλυψης το παίρνει και κατεβάζει δυο-τρεις γουλιές για να στανιάρει: -Πάτερ μου δεν ξέρω τι να πω. Είναι πράγματι ένα θαύμα. Πιες κι εσύ για να δοξάσεις τον Κύριο.. -Α, όχι τέκνον μου, θα περιμένω την αστυνομία...

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο συγκεκριμένο αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από την ατάκα (punch line) του ανεκδότου "Α, όχι τέκνον μου, θα περιμένω την αστυνομία...", η οποία βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και προκαλεί την επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο παραπάνω αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο, το χιούμορ προκαλείται από την ανατροπή των προσδοκιών μας σχετικά με την εριστική συμπεριφορά του παπα-Λάμπρου προς τον οδηγό του αυτοκινήτου με τον οποίο συγκρούστηκε. Συγκεκριμένα, στο θρησκευτικό πλαίσιο κυρίαρχο είναι το πρότυπο της πραότητας, της φιλειρηνικής συμπεριφοράς, της φιλευσπλαχνίας και της αλληλοβοήθειας. Οι δε ιερώμενοι/ες της χριστιανικής εκκλησίας θεωρούνται υπόδειγμα και πρότυπο αυτής της φιλάνθρωπης συμπεριφοράς. Με βάση αυτό το στερεοτυπικό πρότυπο δομείται ο παπα-Λάμπρος στην αρχή του αφηγηματικού ανεκδότου, όταν συστήνει ηρεμία στον οξύθυμο και βλάσφημο οδηγό με τον οποίο συγκρούστηκε και τον προτρέπει να εστιάσουν στη θετική συνθήκη της ιστορίας, στο γεγονός δηλαδή ότι δεν κινδύνευσε η υγεία τους παρά τη σύγκρουση των οχημάτων τους. Μάλιστα, του προσφέρει και κρασί ως ένδειξη συμφιλίωσης και για να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους στον Κύριο που βγήκαν σώοι από το ατύχημα. Ωστόσο, όταν ο οδηγός με τον οποίο συγκρούστηκε τον προτρέπει να πιει και εκείνος από το κρασί που του πρόσφερε, ο παπα-Λάμπρος αντέδρασε με τρόπο μη αναμενόμενο και ασύμβατο με το προαναφερθέν πλαίσιο. Η δήλωσή του ότι θα περιμένει την αστυνομία λειτουργεί ως ενδείκτης εριστικής και φιλόνικης στάσης, η οποία δε συνάδει ούτε με την πρότερη συμπεριφορά του ούτε με την ενδεδειγμένη συμπεριφορά των ιερωμένων στο συγκεκριμένο θρησκευτικό πλαίσιο. Σε αυτή την ασυμβατότητα έγκειται το χιούμορ του ανεκδότου που στοχοποιεί την υποκριτική και φιλόνικη συμπεριφορά των ιερωμένων.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Η αποκλίνουσα, ασύμβατη και χιουμοριστικά στιγματισμένη συμπεριφορά του ιερέα αναδεικνύει συγκεκριμένες ιδεολογίες και πεποιθήσεις σχετικά με την πρέπουσα συμπεριφορά των ιερωμένων. Με υπόρρητο και έμμεσο τρόπο, οι υποκριτές και εριστικοί ιερώμενοι, συγκρινόμενοι με το κυρίαρχο πρότυπο της ειλικρινούς πραότητας και της φιλειρηνικής στάσης, εκλαμβάνονται ως περίεργοι, αποκλίνοντες και ασύμβατοι. Η ιδεολογία που προωθεί το συγκεκριμένο ανέκδοτο προβάλει ως πρέπουσα και κυρίαρχη την ειλικρινώς φιλειρηνική και φιλεύσπλαχνη συμπεριφορά ιδιαιτέρως στο περιβάλλον της εκκλησίας. Ένας/Μία ιερώμενος/η που εκδηλώνει υποκριτική πραότητα, ενώ τα λόγια του/της δε συνάδουν με τα έργα του/της, στοχοποιείται χιουμοριστικά και στιγματίζεται ως αποκλίνων/ουσα από τη νόρμα. Με αυτόν τον τρόπο, το ανέκδοτο, μέσω του χιούμορ, προωθεί το κυρίαρχο πρότυπο της πραότητας και της φιλειρηνικής στάσης ως το «μοναδικό σωστό» στο πλαίσιο της εκκλησίας και στοχοποιεί την υποκριτική καλοσύνη των ιερωμένων που εν τέλει δρουν εριστικά.