Μπογιατζήδες

Κείμενο

Τρεις μπογιατζήδες ένας Αλβανός ένας Γερμανός και ένας Έλληνας πέθαναν και πάνε στον Παράδεισο. Ο Aγιος Πέτρος τους άνοιξε την πόρτα: - Καλώς τα παιδιά! Και είχα ανάγκη απ'την ειδικότητά σας! Θέλω να βάψω την Πόρτα του παράδεισου για πέστε μου πόσα θέλετε να την βάψετε; - 600 ευρώ, λέει ο Αλβανός. - Μπα! 600; Και πως τα λογάριασες. - Ε, να 200 για μένα 200 εφορία και ένσημα και 200 τα υλικά. - Εσύ λέει του Γερμανού πόσα θέλεις; - 900 ευρώ. 300 για μένα, 300 για εφορία και ένσημα και 300 τα υλικά. - Εσύ λέει του Έλληνα ποσά θέλεις; - Είμαι πολύ πιο ακριβός αλλά μας συμφέρει όλους να πάρω τη δουλειά. - Δηλαδή πόσο ζητάς; ρωτάει ο Αγ. Πέτρος. - 3 χιλιαρικάκια. - 3.000. Εσύ είσαι τρελός παιδί μου!!! - Αναστέναξε ο Έλληνας με την αμάθεια... Με εντελώς κουρασμένο ύφος, παίρνει παραμάσχαλα τον Αγιο Πέτρο και του εξηγεί: - Έλα πιο κοντά να μην μας ακούν... Δημιουργική λογιστική δεν σας μαθαίνουν εδώ ρε παιδιά; Φαντασία δεν έχετε; Άκουσε να δεις αφού πρέπει να το εξηγώ κιόλας: 3.000 = 1.000 για σένα + 1.000 για μένα + 400 για τον Γερμανό να κάνει πέρα + 600 που ζήτησε ο Αλβανός. Ο Αλβανός θα βάψει την πόρτα με υπεργολαβία από εμένα. Στην πατρίδα μου, όποιος δίνει τη χαμηλότερη προσφορά, στο τέλος αυτός κάνει τη δουλειά και παίρνει όσα ζήτησε απ' την αρχή. Είτε υπογράφει τη σύμβαση ο ίδιος ή κάποιος άλλος. Επιπλέον, ο Γερμανός θα πάρει 400 για κάτι που δεν έκανε. Οπότε σε παίρνει να τον απειλήσεις πως θα αποκλειστεί από μελλοντικές δημοπρασίες αν δεν σου αλλάξει το πόμολο σαν δωρεά. Θα το κάνει, δεν υπάρχει περίπτωση να αρνηθεί αφού έτσι βάζει πόδι στην επιτροπή δημοπρασιών.

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο συγκεκριμένο αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από την ατάκα (punch line) του ανεκδότου (Έλα πιο κοντά να μην μας ακούν... Δημιουργική λογιστική δεν σας μαθαίνουν εδώ ρε παιδιά; Φαντασία δεν έχετε; Άκουσε να δεις αφού πρέπει να το εξηγώ κιόλας: 3.000 = 1.000 για σένα + 1.000 για μένα + 400 για τον Γερμανό να κάνει πέρα + 600 που ζήτησε ο Αλβανός. Ο Αλβανός θα βάψει την πόρτα με υπεργολαβία από εμένα. Στην πατρίδα μου, όποιος δίνει τη χαμηλότερη προσφορά, στο τέλος αυτός κάνει τη δουλειά και παίρνει όσα ζήτησε απ' την αρχή. Είτε υπογράφει τη σύμβαση ο ίδιος ή κάποιος άλλος. Επιπλέον, ο Γερμανός θα πάρει 400 για κάτι που δεν έκανε. Οπότε σε παίρνει να τον απειλήσεις πως θα αποκλειστεί από μελλοντικές δημοπρασίες αν δεν σου αλλάξει το πόμολο σαν δωρεά. Θα το κάνει, δεν υπάρχει περίπτωση να αρνηθεί αφού έτσι βάζει πόδι στην επιτροπή δημοπρασιών.), η οποία βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο παραπάνω αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο, το χιούμορ προκαλείται από την ανατροπή των προσδοκιών μας σχετικά με τη συμπεριφορά του Έλληνα μπογιατζή, όπως αυτή σκιαγραφείται στην ατάκα. Σγκεκριμένα, ενώ ο Αλβανός και ο Γερμανός μπογιατζής ζητούν 300 και 900 ευρώ αντίστοιχα για την προσφορά των υπηρεσιών τους -ποσά που στο συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο φαίνονται λογικά για την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου και την αποπληρωμή της εφορίας-, ο Έλληνας ελαιοχρωματιστής ζητά 3.000 ευρώ και μάλιστα υποστηρίζει ότι η διεκπεραίωση του έργου από τον ίδιο συμφέρει και τους υπόλοιπους. Η συμπεριφορά αυτή προκαλεί ασυμβατότητα και ως εκ τούτου θεωρείται χιουμοριστική. Χιούμορ προκαλεί και η αιτολόγηση αυτής του της πρότασης. Αρχικά, ο Έλληνας εκφράζει την απογοήτευσή του για την αμάθεια και την ελλιπή φαντασία που αποδίδει στον Άγιο Πέτρο. Η απόδοση αυτών των χαρακτηριστικών σε έναν άγιο κρίνεται και αυτή ανατρεπτική και χιουμοριστική. Στη συνέχεια, επισημαίνει κάποιες πεποιθήσεις των Ελλήνων, ότι δηλαδή εκείνος ο εργολάβος που προβαίνει στη χαμηλότερη προσφορά αναλαμβάνει εν τέλει τη δουλειά και παίρνει τη μικρότερη αμοιβή. Στο ανέκδοτο αυτό, εκείνος που προσφέρει τη φθηνότερη εργασία είναι ο Αλβανός. Ακόμη, αναφέρει ότι θα προσφέρει χρήματα και στο Γερμανό, παρόλο που δε θα εργαστεί, προκειμένου να μπορεί να τον εκβιάσει, για να αλλάξει το πόμολο της πόρτας δωρεάν. Ως εκ των ανωτέρω, η ασυμβατότητα έγκειται στο γεγονός ότι, ενώ ο Αλβανός και ο Γερμανός εργολάβος ζητούν λογικά ποσά, τα οποία προτίθενται να αξιοποιήσουν νομίμως, ο Έλληνας ζητά το μεγαλύτερο χρηματικό ποσό δίχως να σκοπεύει να εργαστεί, όπως θα αναμενόταν.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Η μη αναμενόμενη αυτή συνθήκη της ιστορίας στοχοποιεί τους/τις Έλληνες/ίδες και τον τρόπο σκέψης τους, σύμφωνα με τον οποίο θεωρείται ευφυές το να αποκτά κανείς/καμία χρήματα άνευ κόπου και διά της εξαπάτησης και εκμετάλλευσης άλλων. Η σύνθετη και πονηρή αυτή λογική έρχεται σε ρήξη με τον ευρωπαϊκό τρόπο σκέψης που προωθεί τη συνέπεια των πολιτών στους νόμους και τον ορθολογισμό ως το μοναδικό σωστό τρόπο σκέψης, με τον οποίο μάλιστα καλούνται οι υπόλοιποι λαοί να συμμορφωθούν. Ετσι, η ελληνική αποκλίνουσα νοοτροπία που εστιάζει στην ικανοποίηση των προσωπικών οφελών των πολιτών στοχοποιείται χιουμοριστικά. Ακόμη, αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο ανέκδοτο αναπαράγει τη στερεοτυπική σύνδεση των Αλβανών με την ανάληψη έργων έναντι χαμηλής αμοιβής στην Ελλάδα, και των Γερμανών με την αποτελεσματική και ποιοτική προσφορά υπηρεσιών. Μέσω της ανάκλησης και αναπαραγωγής των στερεοτύπων αυτών, προωθείται ο ελληνικός εθνικός Λόγος της πονηριάς και της εξαπάτησης των άλλων προς ίδιον όφελος ως πιο έξυπνος και ως μέσο που εξασφαλίζει την προσωπική επιτυχία. Ως εκ τούτου, όσοι/ες αποκλίνουν από αυτή τη νοοτροπία και συγκλίνουν με τον ευρωπαϊκό τρόπο σκέψης θεωρούνται λιγότερο ευφυείς και επιτυχημένοι/ες. Και σε αυτή την περίπτωση, στόχος είναι η επίτευξη της ομοιογένειας ως προς τον τρόπο σκέψης, με δεδομένο το στιγματισμό της μη κυρίαρχης νοοτροπίας (πρβλ. αδημοσίευτη πτυχιακή εργασία Ε. Σκούρα).