Παραλία

Κείμενο

Δύο τύποι στην παραλία μπανιαρίζονται και κάνουν οφθαλμόλουτρα. Μια ξανθιά γκομενάρα να σου κόβεται η ανάσα δηλαδή, σηκώνεται από την πετσέτα της περνάει μπροστά από τους δύο τύπους και πέφτει μέσα στην θάλασσα. Οι δύο τύποι άφωνοι εντελώς την κοιτάζουν και έχουν χαζέψει... - Αυτή η γκομενάρα που βλέπεις είναι σίγουρα Γερμανίδα. - Τι λες ρε συ, αυτή είναι σίγουρα από Αυστρία ίσως Ολλανδία πάντως όχι Γερμανίδα. - Τώρα τι μας λες ρε μεγάλε ότι και καλά έχεις εμπειρία και μπορείς να ξεχωρίσεις τις Γερμανίδες από τις Ολλανδέζες;;; - Φυσικά δεν είναι Γερμανίδα αυτή με τίποτε, οι Γερμανίδες είναι άχαρες. Δες αυτήν. Κοίτα κούνημα μέσα στο νερό, δες χάρη. Οπότε η γκόμενα σηκώνει το χέρι και το κουνάει χαιρετώντας ένα ξανθό τύπο που κάθεται έξω στην παραλία και λέει όλο χάρη και νάζι: - Χάνς! Χάνς! Ο τύπος που υποστήριζε ότι είναι Γερμανίδα: - Είδες βρε άχρηστε; Γερμανίδα είναι και φωνάζει τον Γερμανό γκόμενό της! Και η γκόμενα συνεχίζει: - Χανς Παναή! Του νιρό είνι υπέρουχο!!!

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο συγκεκριμένο αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από την ατάκα (punch line) του ανεκδότου - Χανς Παναή! Του νιρό είνι υπέρουχο!!!, η οποία βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο συγκεκριμένο τηλεοπτικό απόσπασμα το χιούμορ προκύπτει από την ανατροπή μιας σειράς προσδοκιών για την εθνοτική προέλευση και τις γλωσσικές επιλογές μιας ιδιαίτερα εμφανίσιμης ξανθιάς κοπέλας. Η εντυπωσιακή κοπέλα δημιουργεί σε δύο λουόμενους την προσδοκία ότι πρόκειται για μια τουρίστρια από κάποια βόρεια ευρωπαϊκή χώρα, όπως Γερμανία, Ολλανδία ή Αυστρία, και ότι είναι φυσική ομιλήτρια μιας κυρίαρχης ευρωπαϊκής γλώσσας (π.χ. Γερμανικά, Ολλανδικά, Αυστριακά). Με το εκφώνημά της – Χάνς! Χάνς! οι δύο νεαροί επιβεβαιώνουν την γερμανική καταγωγή της και υποθέτουν ότι η κοπέλα προσφωνεί το σύντροφό της με ένα από τα πλέον συνήθη κύρια ονόματα της Γερμανικής, το Xανς. Το σημείο ασυμβατότητας προκύπτει από τη συνέχεια του εκφωνήματος της κοπέλας και τη φράση της - Χανς Παναή! Του νιρό είνι υπέρουχο!!!. Μέσα από το συγκεκριμένο εκφώνημα γίνεται αντιληπτό ότι το Χάνς δεν συνιστά κύριο όνομα της Γερμανικής, αλλά βόρεια διαλεκτική προφορά του πρότυπου τύπου «χάνεις» με αποβολή του άτονου [i]. Με αυτόν τον τρόπο, το συγκεκριμένο εκφώνημα αναδεικνύει ότι πρόκειται για μια Ελληνίδα και μάλιστα για μια Ελληνίδα διαλεκτόφωνη ομιλήτρια, γεγονός που ανατρέπει τις προσδοκίες των παρατηρητών της και προκαλεί το χιουμοριστικό της στιγματισμό.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Οι αποκλίνουσες και ασύμβατες γλωσσικές επιλογές της κοπέλας αποκαλύπτουν συγκεκριμένες ιδεολογίες σχετικά με την αποδεκτή γλωσσική χρήση. Αρχικά, ο χιουμοριστικός στιγματισμός της ξανθιάς κοπέλας αναδεικνύει ότι η εξωτερική εμφάνιση θεωρείται ενδείκτης της εθνοτικής προέλευσης και των γλωσσικών επιλογών ενός ατόμου. Ειδικότερα, μια εντυπωσιακή, όμορφη και ξανθιά κοπέλα θεωρείται πιο πιθανό να έχει καταγωγή από μια βόρεια ευρωπαϊκή χώρα παρά να είναι Ελληνίδα διαλεκτόφωνη ομιλήτρια. Με υπόρρητο και έμμεσο τρόπο, οι διάλεκτοι, συγκρινόμενες με τις πρότυπες και κυρίαρχες ευρωπαϊκές γλώσσες θεωρούνται ακατανόητες, περίεργες και αποκλίνουσες. Η ιδεολογία που προωθεί το συγκεκριμένο ανέκδοτο υποδεικνύει τη μη χρήση διαλέκτων από εντυπωσιακής εμφάνισης άτομα σε δημόσια περιβάλλοντα, καθώς οι ομιλητές/ήτριες που χρησιμοποιούν διαλεκτικά στοιχεία στις περιστάσεις αυτές εκλαμβάνονται ως αστείοι/ες και περιορισμένοι/ες στο δικό τους «ακατάλληλο» ύφος, από το οποίο δεν μπορούν να ξεφύγουν ακόμα και αν το θέλουν. Οι ομιλητές/τριες που δεν μπορούν να μιλήσουν άλλες ποικιλίες εκτός από τη δική τους ή δεν μπορούν να αποφύγουν τη χρήση στοιχείων της διαλέκτου τους είναι κοινωνικά και γλωσσικά απροσάρμοστοι/ες και ως εκ τούτου ασύμβατοι/ες και αστείοι/ες. Με αυτόν τον τρόπο, το ανέκδοτο, μέσω του χιούμορ, προωθεί τις κυρίαρχες και πρότυπες ευρωπαϊκές γλώσσες ως τις «μοναδικές σωστές» ποικιλίες, ενισχύει την κυρίαρχη ιδεολογία της εθνικής και γλωσσικής ομοιογένειας και υπονομεύει τις διαλεκτικές ποικιλίες και τους/τις διαλεκτόφωνους/ες ομιλητές/τριές τους.