Γλώσσα - Κοινωνική Τάξη: Κωμωδία

Κείμενο

Επεισόδιο από την τηλεοπτική σειρά Λατρεμένοι μου γείτονες

Περίσταση: Ο Μπάμπης (Μπ) και η Πελαγία Μουστοξύδη (Πελ) μαζί με τα τρία τους παιδιά, τον Άρη (Α), τον Μιχαλάκη (Μ), πλουτίζουν ξαφνικά και αποφασίζουν να μετακομίσουν σε μια πολυτελή μεζονέτα στον Διόνυσο, μια περιοχή βόρεια της Αθήνας όπου ζουν κυρίως εύπορες οικογένειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι γείτονές τους, τα μέλη της οικογένειας Παπαπαύλου. Ο Βύρων Παπαπαύλου (Β) είναι διάσημος πλαστικός χειρούργος και η σύζυγός του, Μιράντα (Μι) είναι μεγαλοαστή κοσμικογράφος. Η οικογένεια Παπαπαύλου, κατόπιν πρόσκλησης, επισκέπτεται για τσάι την οικογένεια Μουστοξύδη. Στην επίσκεψη αυτή πέρα από τις δύο οικογένειες παρευρίσκονται επίσης η Ζαμπέτα (Ζ), η οποία είναι η μητέρα της Πελαγίας και η Πετρούλα (Π), η οποία είναι φίλη της οικογένειας Μουστοξύδη από τότε που έμεναν στην Νίκαια και πλέον εκτελεί χρέη οικιακής βοηθού στο νέο τους σπίτι.

1) Μπ: Ήρθανε. 2) Πελ: Ήρθανε. (…) Πετρούλα; (.) Άνοιξε παιδί μου σε παρακαλώ την πόρτα (.) Ouvrez la porte. ((Η Πετρούλα κάνει αρνητικό μορφασμό προς την Πελαγία.)) 3) Μπ: Τι λες μωρή; 4) Πελ: Ξέρω ’γω ((με σιγουριά)). 5) Πετ: Περάστε. Καλησπέρα. 6) Β: Καλησπέρα σας. 7) Μι: Καλησπέρα. 8) Πετ: Τ’ όνομά σας; 9) Β: Βύρων. 10) Πετ: Το άλλο καλέ. 11) Β: Βύρων Παπαπαύλου. 12) Πετ: ((απευθύνεται στην οικογένεια Μουστοξύδη)) Το ζεύγο::ς Παπαπαύλου μετά των τέκνων τους. 13) Πελ: Ε να περάσουνε μερσί. (…) 14) Πελ: Καλωσήρθατε =περάστε. ((Ο γιος της οικογένειας Παπαπαύλου προσφέρει στον Μπάμπη μια γλάστρα με λουλούδια.)) 15) Μπ: Ο::: δεν ήταν ανάγκη=, δεν ήταν ανάγκη. Γειτόνισσα, ελάτε ελάτε καθίστε. (…) Άντε καθίστε, καθίστε να τα πούμε. ((Ο Μπάμπης χτυπά φιλικά στον ώμο τον Βύρωνα.)) 16) Β: Να καθίσουμε. 17) Μπ: Καθίστε να σας δούμε. Έτσι, λοιπόν, ό:::πα. ((Κάθονται στο σαλόνι.)) 18) Β: Ωραία το: φτιάξατε ((εννοεί το σπίτι)). (…) ((Μετά από λίγο μπαίνει στο σπίτι ο Άρης Μουστοξύδης, ο μεγάλος γιος της οικογένειας.)) 19) Α: Καλησπέρα. 20) Μπ: Καλώστονα::. 21) Πελ: Καλώς τον κούκλο μου. Πού ήσουνα αγόρι μου; 22) Α: Προπόνηση. 23) Πελ: Μπράβο. Δε μου είπες όμως πώς ήτανε η πρώτη σου μέρα στο καινούργιο σου σχολείο; 24) Μπ: Ε και συ ρε Πέλη ((γελώντας)). Πώς να σου πει; Αφού απουσίαζες απ’ την οικία. 25) Πελ: Ναι ναι, είχα πάει σε ένα μαγαζί, για ψώνια εδώ στην Κηφισιά, σε ένα ντελικασέτεν. 26) Β: Ντελικατέσεν. 27) Πελ: Αυτό άι γεια σου. Μα να μη μπορώ να το πω η κακούργα, στραμπουλάω τη γλώσσα μου, ήμαρτον τι λέξη κι αυτή. 28) Ζ: Εγώ απορώ γιατί δεν το λένε μπακάλικο. 29) Μι: Ποιο; 30) Ζ: Αυτό το ντελικατέσεν, αφού μπακάλικο είναι. Όλα χύμα τα πουλάει, όσπρια, ρύζια, ζάχαρες, με τη σέσουλα τα βάζουν. 31) Μι: ((χαμογελώντας)) Κατά μια έννοια. 32) Ζ: Κατά μία και κατά δύο, δεν το μπορώ αυτό το πράγμα, κάθε τι παλιό που γίνεται της μόδας του δίνουνε και ξένο όνομα.

Δείτε τη σελίδα Γείτονες για τον σχολιασμό του κειμένου και τις κατηγορίες στις οποίες ανήκει (tags).

Δομικά και Γλωσσικά στοιχεία

• Περιγράψτε τον τρόπο ομιλίας της οικογένειας Μουστοξύδη και της οικιακής τους βοηθού, Πετρούλας.
• Περιγράψτε τον τρόπο ομιλίας της οικογένειας Παπαπαύλου.
• Συγκρίνετε τον τρόπο ομιλίας της οικογένειας Μουστοξύδη με τον τρόπο ομιλίας της οικογένειας Παπαπαύλου.
• Στο συγκεκριμένο τηλεοπτικό απόσπασμα υπάρχουν φράσεις οι οποίες νομίζετε ότι προκαλούν γέλιο; Αν ναι, ποιες είναι αυτές;
• Οι χιουμοριστικές φράσεις από ποιο/α άτομο/α λέγονται;
• Σε βάρος ποιού/ών ατόμου/ων προκαλείται το γέλιο;

Πολιτισμικές και Διακειμενικές αναφορές

• Περιγράψτε την επικοινωνιακή περίσταση στην οποία συναντιέται η οικογένεια Μουστοξύδη με την οικογένεια Παπαπαύλου.
• Τι είδους κοινωνικές ταυτότητες επιδιώκουν να κατασκευάσουν τα μέλη της οικογένειας Μουστοξύδη και η οικιακή τους βοηθός στη συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση;
• Πώς αξιολογείτε τον τρόπο ομιλίας της οικογένειας Παπαπαύλου και πώς τον τρόπο ομιλίας της οικογένειας Μουστοξύδη και της οικιακής τους βοηθού;
• Για ποιον λόγο στιγματίζεται χιουμοριστικά ο τρόπος ομιλίας της οικογένειας Μουστοξύδη; Από πού προκύπτει η ασυμβατότητα στις γλωσσικές επιλογές των μελών της συγκεκριμένης οικογένειας; Ποιες γλωσσικές επιλογές θα ήταν αναμενόμενες στη συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση;

Παράλληλο κείμενο

Εντοπίστε και φέρτε στην τάξη κείμενα (π.χ. ανέκδοτα, τηλεοπτικά αποσπάσματα) στα οποία υπάρχουν άτομα που οι γλωσσικές τους επιλογές δεν ταιριάζουν με την επικοινωνιακή περίσταση. Στη συνέχεια, συζητήστε στην τάξη:

• τις ομοιότητες και τις διαφορές των κειμένων αυτών.
• πώς αξιολογούνται οι συγκεκριμένοι/ες ομιλητές/τριες; Γιατί;
• στοχοποιούνται χιουμοριστικά τα άτομα αυτά; Αν ναι, από που προκύπτουν οι ασυμβατότητες της χιουμοριστικής στοχοποίησής τους;

Ιδεολογία και Κριτική ανάγνωση

• Ποια γνώμη πιστεύετε ότι θα σχηματίσει το τηλεοπτικό κοινό για την οικογένεια Μουστοξύδη και ποια για την οικογένεια Παπαπαύλου; Γιατί; Ποιες απόψεις κρύβονται πίσω από τις αντιδράσεις του τηλεοπτικού κοινού;
• Γιατί πιστεύετε ότι ο τρόπο ομιλίας και η συμπεριφορά της οικογένειας Μουστοξύδη προκαλούν χιουμοριστική διάθεση;
• Ποιες ιδεολογίες αναδεικνύονται μέσα από το συγκεκριμένο τηλεοπτικό απόσπασμα για την αποδεκτή γλωσσική χρήση ανάλογα με το κοινωνικό προφίλ των ομιλητών/τριών και την εκάστοτε επικοινωνιακή περίσταση;

Αναπλαισιωμένη παραγωγή λόγου

• Σχεδιάστε ένα παιχνίδι ρόλων με την οικογένεια Μουστοξύδη και την οικογένεια Παπαπαύλου και παρουσιάστε τις δύο οικογένειες με διαφορετικό τρόπο. Στόχος είναι να μην στιγματίσετε χιουμοριστικά τον τρόπο ομιλίας των ομιλητών/τριών. Στη συνέχεια, συζητήστε στην τάξη τι είδους ιδεολογίες αναδεικνύονται και προωθούνται μέσα από το παιχνίδι ρόλων που πραγματοποιήθηκε.