Δάσκαλος

Κείμενο

O δάσκαλος ρωτά τους μαθητές μετά το διάλειμμα: - Τι έκανες στο διάλειμμα Γιωργάκη; - Έπαιζα μπάλα, κύριε. - Μπάλα; Α ωραία. Αν μου γράψεις σωστά την λέξη «μπάλα» στον πίνακα θα σε αφήσω να σχολάσεις μία ώρα γρηγορότερα. - Εσύ Θανασάκη, τι έκανες στο διάλειμμα; - Εγώ κύριε έπαιζα στην αμμοδόχο. - Στην αμμοδόχο; Α ωραία. Αν μου γράψεις σωστά την λέξη «άμμος» στον πίνακα, να σε αφήσω να σχολάσεις μία ώρα γρηγορότερα. - Εσύ Άλι τι έκανες στο διάλειμμα; - Εγκώ κύριε ήθελε παίξει με Γιωργάκη και με Τανασάκι, αλλά όχι παίξει μαζί μου κανένας. - Τιι!!, δεν έπαιζαν μαζί σου. Ντροπή!. Αυτό λέγεται ρατσιστική διάκριση εις βάρος Εθνικών μειονοτήτων. Αντε Αλι, αν μου γράψεις στον πίνακα σωστά «ρατσιστική διάκριση εις βάρος εθνικών μειονοτήτων» θα σε αφήσω να σχολάσεις μισή ώρα γρηγορότερα.

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο συγκεκριμένο αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από την ατάκα (punch line) του ανεκδότου (Τιι!!, δεν έπαιζαν μαζί σου. Ντροπή!. Αυτό λέγεται ρατσιστική διάκριση εις βάρος Εθνικών μειονοτήτων. Αντε Αλι, αν μου γράψεις στον πίνακα σωστά «ρατσιστική διάκριση εις βάρος εθνικών μειονοτήτων» θα σε αφήσω να σχολάσεις μισή ώρα γρηγορότερα.), η οποία βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο παρόν ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από την ανατροπή μιας σειράς προσδοκιών που σχετίζονται με τη συμπεριφορά του δασκάλου προς τον αλλοεθνή μαθητή, Αλί. Συγκεκριμένα, εντοπίζεται μία αντίφαση ανάμεσα στα λόγια και στις πράξεις του δασκάλου. Από τη μία φαίνεται να προσπαθεί να περιορίσει και να πλήξει τα φαινόμενα ρατσισμού εντός της τάξης του, κάνοντας κήρυγμά στους μαθητές του κατά της ρατσιστικής διάκρισης εις βάρος εθνικών μειονοτήτων και επιπλήττοντας τους Έλληνες μαθητές που αρνήθηκαν να παίξουν με τον αλλοεθνή συμμαθητή τους. Από την άλλη, ο ίδιος φαίνεται να μεταχειρίζεται τους Έλληνες μαθητές με πιο ευνοϊκούς όρους. Συγκεκριμένα, ζητά από τους Έλληνες μαθητές της ιστορίας να γράψουν στον πίνακα πολύ απλές λέξεις, ενώ προκαλεί τον Αλί να γράψει μία αρκετά σύνθετη ορθογραφικά φράση, τη στιγμή μάλιστα που ο μετανάστης μαθητής είναι πιθανό να αντιμετωπίζει δυσκολίες στην εκμάθηση της Ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πιθανή αποτυχία του Αλί στην προσπάθειά του να γράψει τη δύσκολη αυτή φράση ενδεχομένως να ενισχύσει τη διάθεση υποτίμησης των συμμαθητών/τριών του Αλί απέναντι στο μετανάστη μαθητή, ενώ παράλληλα επιβάλει την ορθή χρήσης της Ελληνικής ως κυρίαρχης γλωσσικής ποικιλίας στο ελληνική σχολικό περιβάλλον.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Η παραπάνω μη αναμενόμενη συνθήκη της ιστορίας προωθεί τον εθνικό Λόγο της εθνικής καθαρότητας και ομογενοποίησης, στοχοποιώντας τους/τις μετανάστες/τριες μαθητές/τριες. Στο παρόν ανέκδοτο, η ρατσιστική ρητορική κατά των μεταναστών/τριών εντοπίζεται τόσο στη συμπεριφορά των Ελλήνων μαθητών που αρνούνται να παίξουν με το μετανάστη συμμαθητή τους, όσο και στη συμπεριφορά του δασκάλου. Η ίδια η παρουσία του αλλοεθνή Αλί σε μία ελληνική τάξη στιγματίζεται χιουμοριστικά ως μη αναμενόμενη συνθήκη και έχει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του μετανάστη μαθητή ως "ξένου" από την πλειονοτική κατηγορία των Ελλήνων. Φαίνεται, λοιπόν, ότι το αφηγηματικό αυτό ανέκδοτο φέρει ιδεολογικό φορτίο, καθότι αναπαράγει τον κυρίαρχο Λόγο της εθνικής και γλωσσικής ομοιογένειας και φυσικοποιεί την ξενοφοβική στάση των πλειονοτικών Ελλήνων απέναντι στις μειονοτικές ομάδες. Στο ανέκδοτο αυτό, μάλιστα, η αναπαραγωγή του κυρίαρχου Λόγου επιτελείται από τη μορφή του δασκάλου που διαθέτει σημαντική επιρροή στη διαμόρφωση των απόψεων των μαθητών/τριών. (πρβλ. αδημοσίευτη πτυχιακή εργασία Ε. Σκούρα)