Ερανος

Κείμενο

Ένας σκουπιδιάρης κάνει έρανο Χριστουγέννων. Χτυπάει λοιπόν την πόρτα ενός διαμερίσματος και βγαίνει μια φανταστική ξανθιά. Αυτός τα χάνει στην αρχή και της εξηγεί: «Κάνω έρανο για το Σ.Ε.Σ. (Σώμα Ελλήνων Σκουπιδιάρηδων), θα θέλατε να συνεισφέρετε;» Αυτή του λέει πως ναι και τον βάζει κάτω και… Ο τύπος τα έχει παίξει! Τελικά μετά από πολλές ώρες ο τύπος κοιμάται στο διαμέρισμα της ξανθιάς και το άλλο πρωί αυτή του φέρνει πρωινό στο κρεβάτι. Ετοιμαζόταν να γυρίσει σπίτι του ο τύπος και αυτή του δίνει ένα κατοστάρικο. Αυτός δεν μπορούσε να μη ρωτήσει: -Να σε ρωτήσω κάτι; Γιατί τα έκανες όλα αυτά; Και γιατί μου έδωσες ένα κατοστάρικο; -Έτσι μου είπε ο άνδρας μου να κάνω πριν φύγει για Σαββατοκύριακο για κάτι δουλειές. Μου είπε «Αν περάσει ο ταχυδρόμος για έρανο δώσ’ του ένα χιλιάρικο. Αν περάσει ο σκουπιδιάρης, γα** τον, δώσ’ του ένα κατοστάρικο». Το πρωινό ήταν δική μου ιδέα.

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο παρόν αφηγηματικό ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από τη φράση «Έτσι μου είπε ο άνδρας μου να κάνω πριν φύγει για Σαββατοκύριακο για κάτι δουλειές. Μου είπε «Αν περάσει ο ταχυδρόμος για έρανο δώσ’ του ένα χιλιάρικο. Αν περάσει ο σκουπιδιάρης, γα** τον, δώσ’ του ένα κατοστάρικο». Το πρωινό ήταν δική μου ιδέα.», η οποία αποτελεί την ατάκα (punch line) του ανεκδότου και συντελλεί στην επανερμηνεία του. Ως προς τα γλωσσικά στοιχεία που συντελούν στην επίτευξη του χιούμορ στο ανέκδοτο προς ανάλυση, αξίζει να σημειώσουμε τα εξής: Ο ρηματικός τύπος "γά** τον" προέρχεται από το ρημα γαμέω-γαμώ της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας. Αυτό, σήμαινε αρχικά "νυμφεύομαι", ενώ σταδιακά πήρε τη σημερινή σημασία "κάνω σεξ", η οποία θεωρείται λαϊκή, φέρει σεξουαλικές συνδηλώσεις και εντάσσεται στο χυδαίο, υβριστικό λεξιλόγιο. Το σημασιολογικό πεδίο του ρήματος αυτού όμως έχει διευρυνθεί με αποτέλεσμα να περιλαμβάνει διάφορες μεταφορικές σημασίες που έχουν απεκδυθεί της κυριολεκτικής σημασίας της σεξουαλικής πράξης, όπως εν προκειμένω η έννοια του "δεν ασχολούμαι σοβαρά με κάποιον/α, αδιαφορώ για κάποιον/α".

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο η φράση αυτή είναι χιουμοριστική, διότι συντελεί στην ανατροπή μιας προσδοκίας. Με άλλα λόγια, το χιούμορ προκαλείται από το γεγονός ότι η συμπεριφορά της ξανθιάς ομιλήτριας αποκλίνει από την αναμενόμενη/προσδοκώμενη συμπεριφορά. Αυτό που αναμένεται στο συγκεκριμένο περικείμενο είναι η ομιλήτρια να αντιληφθεί τη μεταφορική σημασία της φράσης "γά** τον" και να μη δώσει ιδιαίτερη σημασία στο σκουπιδιάρη που πήγε στο σπίτι της για έρανο. Αντ' αυτού η ξανθιά δεν αντιλαμβάνεται τη μεταφορική σημασία του όρου, όπως αυτή εννοείται στο συγκεκριμένο περικείμενο από το σύζυγό της, και ως εκ τούτου επιτελεί την πράξη που υποδεικνύει η κυριολεκτική σημασία του ρήματος 'γαμέω-γαμώ'. Σε αυτό μάλιστα συντελλεί το εύρος σημασιών του ρήματος αυτού, όπως προαναφέραμε.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Αυτή η μη αναμενόμενη συνθήκη της ιστορίας, το γεγονός δηλαδή ότι η ομιλήτρια δεν αντιλαμβάνεται τη μεταφορική σημασία του ρήματος 'γαμώ', περιέχει παραδοχές με έντονα στοιχεία σεξισμού προς τις ξανθιές γυναίκες, οι οποίες θεωρούνται αφενός ωραίες γυναίκες και αφετέρου άτομα χαμηλής νοημοσύνης. Και οι δύο αυτές ιδιότητες τους αποδίδονται ουσιοκρατικά βάσει ενός στοιχείου της εξωτερικής τους εμφάνισης, δηλαδή του ξανθού χρώματος των μαλλιών τους. Μέσω του αφηγηματικού αυτού ανεκδότου στιγματίζεται ο χαρακτήρας της συγκεκριμένης ιστορίας και κατ’ επέκταση κάθε μέλος της κατηγορίας των ξανθών γυναικών.