Πολυγραμματισμοί

Ορισμός

Οι θέσεις του κριτικού γραμματισμού μπορούν να εξελιχθούν σε ενδεικτικές διδακτικές προτάσεις ακολουθώντας την προσέγγιση των πολυγραμματισμών (multiliteracies, Cope & Kalantzis 2000, Kalantzis & Cope 1999: 689-690).Οι πολυγραμματισμοί στοχεύουν στην ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των μαθητών/τριών μέσω της επεξεργασίας ποικίλων πολυτροπικών κειμενικών ειδών από το κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον των παιδιών. Τα πολυτροπικά κείμενα συγκροτούνται από διαφορετικούς σημειωτικούς τρόπους, όπως γλωσσικούς, οπτικούς, ηχητικούς (βλ. ενδ. Kress 2000: 179-199).

Σύντομη ιστορία του όρου

Ο όρος πολυγραμματισμοί δημιουργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1994 από μία ομάδα δέκα επιστημόνων, οι οποίοι συναντήθηκαν στην πόλη του Νέου Λονδίνου στην πολιτεία Νew Hampshire των ΗΠΑ για να συζητήσουν για το μέλλον του γραμματισμού. Η ομάδα αυτή ονομάστηκε New London Group και το 1996 δημοσίευσε το πρώτο της κείμενο (Νew London Group 1996). Τα μέλη του Νew London Group ήταν με αλφαβητική σειρά τα εξής: Courtney Cazden, Bill Cope, Norman Fairclough, James Gee, Mary Kalantzis, Gunther Kress, Allan Luke, Carmen Luke, Sarah Michaels, Martin Nakata.

Η έννοια του "Σχεδίου"

οι θεωρητικοί των πολυγραμματισμών εισάγουν τον όρο σχέδιο (design), ο οποίος αντικαθιστά τους παραδοσιακούς όρους γράψιμο ή παραγωγή γραπτού λόγου και αναφέρεται στην αξιοποίηση όλων των υπαρχόντων πόρων για τη δόμηση και τη δημιουργία ενός κειμένου. Το σχέδιο συνιστά μια δυναμική διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει την αναζήτηση πηγών, την επιλογή, τον συνδυασμό και τη σύνθεση. Το σχέδιο περιλαμβάνει τρεις όψεις:

• τo σχεδιασμένο (designed) που αναφέρεται στο σύνολο των προσδιοριζόμενων κοινωνικοπολιτισμικά διαθέσιμων σημειωτικών πόρων (resources), οι οποίοι παράγουν νόημα,

• τον σχεδιασμό (designing), ο οποίος αναφέρεται στη διαδικασία αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων/πηγών, ώστε να ανταποκρίνονται σε κάποιο επικοινωνιακό γεγονός,

• το ανασχεδιασμένο (redesigned), που αναφέρεται στη διαδικασία δημιουργίας ενός νέου σχεδιασμένου σε ένα άλλο ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο. (Νew London Group 1996: 73-76, Kalantzis & Cope 1997: 214-216, Cope & Kalantzis 2009)

Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο Χατζησαββίδης (2003α: 408, 2003β: 190):

η εφαρμογή της έννοια του Σχεδίου στη διδασκαλία της γλώσσας εξασφαλίζει αφενός την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων και αφετέρου την ενασχόληση και εσωτερίκευση ποικιλίας γλωσσικών μορφών –επομένως και νοημάτων-. [Τα] στοιχεία [αυτά] βγάζουν τη διδασκαλία της γλώσσας από τη μονόδρομη διδασκαλία πρότυπων γλωσσικών μορφών και τυποποιημένων νοημάτων.