Γιαγιά

Κείμενο

Πηγαίνοντας για το γεύμα μου στο πάρκο σήμερα, είδα μια γιαγιά δίπλα σε ένα παγκάκι να κλαίει με λυγμούς. Σταμάτησα και τη ρώτησα τι συμβαίνει. Μου λέει: «Έχω έναν σύζυγο που είναι 22 χρονών στο σπίτι μου. Κάθε πρωί μου κάνει παθιασμένο έρωτα και μετά μου φτιάχνει πρωινό με κέικ, αυγά με λουκάνικα, μαρμελάδες, φρεσκοστυμμένους χυμούς και καφέ». Της λέω: «Καλά, και γιατί κλαις γιαγιά;» Συνεχίζει η γιαγιά: «Το μεσημέρι, μου φτιάχνει ζεστή σούπα και τα αγαπημένα μου γλυκά και μετά μου κάνει έρωτα όλο το απόγευμα». Της ξαναλέω: «Και γιατί κλαις τότε;» Συνεχίζει η γιαγιά: «Για δείπνο μου φτιάχνει γκουρμέ πιάτα που τα συνοδεύει με εκλεκτό κρασί και τα αγαπημένα μου γλυκά και μετά μου κάνει έρωτα μέχρι τις 2 τα χαράματα». Της λέω: «Και γιατί πανάθεμά σε κλαις;» «Δεν μπορώ να θυμηθώ πού είναι το σπίτι μου».

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο αφηγηματικό αυτό ανέκδοτο το χιούμορ πηγάζει από τις εξής χιουμοριστικές φράσεις (jab lines):

• «Έχω έναν σύζυγο που είναι 22 χρονών στο σπίτι μου. Κάθε πρωί μου κάνει παθιασμένο έρωτα και μετά μου φτιάχνει πρωινό με κέικ, αυγά με λουκάνικα, μαρμελάδες, φρεσκοστυμμένους χυμούς και καφέ»
• «Το μεσημέρι, μου φτιάχνει ζεστή σούπα και τα αγαπημένα μου γλυκά και μετά μου κάνει έρωτα όλο το απόγευμα»
• «Για δείπνο μου φτιάχνει γκουρμέ πιάτα που τα συνοδεύει με εκλεκτό κρασί και τα αγαπημένα μου γλυκά και μετά μου κάνει έρωτα μέχρι τις 2 τα χαράματα»

Χιούμορ προκαλεί και η ατάκα (punch line) «Δεν μπορώ να θυμηθώ πού είναι το σπίτι μου», που εντοπίζεται στο τέλος του ανεκδότου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο οι παραπάνω φράσεις είναι χιουμοριστικές, διότι συντελούν στην ανατροπή μιας σειράς προσδοκιών για την υγεία και τη σεξουαλική ζωή των ηλικιωμένων ανθρώπων. Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα κυρίαρχο είναι το πρότυπο της σωματικής και διανοητικής κατάπτωσης, καθώς και της έλλειψης σεξουαλικής διάθεσης. Ακόμη, οι ηλικιωμένοι/ες δεν είθισται να συνάπτουν ερωτικές σχέσεις με μικρότερους/ες συντρόφους. Σε αυτό το πλαίσιο περί γήρανσης, προβάλλεται ως ασύμβατη η συμπεριφορά της ηλικιωμένης κυρίας του ανεκδότου, η οποία έχει συνάψει σχέση με έναν 22χρονο νεαρό, ο οποίος μάλιστα την περιποιείται και την ικανοποιεί σεξουαλικά καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. Η συνθήκη αυτή της ιστορίας παρουσιάζεται ως ασύμβατη με την κυρίαρχη ιδεολογία περί γήρανσης και έτσι προκαλεί χιούμορ και γέλιο. Παρ' όλες αυτές τις ευτυχείς συγκυρίες, η ηλικιωμένη γυναίκα παρουσιάζεται να κλαίει, γεγονός που δε μπορεί να κατανοήσει ο/η συνομιλητής/τριά της. Φως σε αυτή της τη συμπεριφορά ρίχνουν τα λεγόμενά της στην κατακλείδα του ανεκδότου, όπου η ηλικιωμένη αποκαλύπτει ότι είναι στενοχωρημένη διότι δε μπορεί να θυμηθεί πού βρίσκεται το σπίτι της. Η απώλεια μνήμης είναι ένα από τα θεμελιώδη συστατικά του κυρίαρχου Λόγου περί γήρανσης. Έτσι, η πρωταγωνίστρια φαίνεται να οικοδομείται επί τη βάσει δύο αντικρουόμενων ιδεολογιών περί γήρανσης: από τη μία ως σεξουαλικά ενεργή και ακούραστη και από την άλλη ως τυπική ηλικιωμένη που πλήττεται από την απώλεια της μνήμης της. Η ασυμβατότητα αυτή στοχοποιεί χιουμοριστικά την ηλικιωμένη κυρία στο παρόν ανέκδοτο.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Αυτές οι μη αναμενόμενες συνθήκες της ιστορίας περιέχουν ιδεολογικές παραδοχές σχετικά με τις δυνάμεις και τα δικαιώματα των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας. Τα άτομα αυτά, στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο, δεν αναμένεται να συνάπτουν ερωτικές σχέσεις και να συμπεριφέρονται με τρόπο που αρμόζει στους ανθρώπους νεαρής ηλικίας. Στο ανέκδοτο αυτό τόσο οι χιουμοριστικές φράσεις όσο και η ατάκα στοχοποιούν τη συγκεκριμένη ηλικιωμένη κυρία και κατ’ επέκταση όλα τα μέλη της ίδιας ηλικιακής ομάδας που, σύμφωνα με τις αντιλήψεις και τις παραδοχές που βρίσκονται σε κοινωνική κυκλοφορία, συμπεριφέρονται με τρόπο που δεν αρμόζει στην ηλικία τους.