Πρώτη μέρα στο σχολείο

Κείμενο

Σε ένα δημοτικό σχολείο κάπου στην Αθήνα, την πρώτη μέρα της νέας σχολικής χρονιάς η δασκάλα παίρνει παρουσίες.. - Χακίμ καζάλ αλ νταρουί; - Παρών. - Χασάν ντομάν ντα σαρουί; - Παρών. - Γιόν κιμ λι γκόνγκ; - Παρών. - Σουλειμάν αλη ζαουάχρι; - Παρών. - Χατζή λαζάρ ούμιχ αλής; Τίποτα... - Χατζή λαζάρ ούμιχ αλής; Επαναλαμβάνει η δασκάλα... Πάλι τίποτα... Εκεί που ετοιμάζεται να σημειώσει απουσία η δασκάλα βλέπει δειλά δειλά ένα παιδάκι να σηκώνει το χέρι του από την τελευταία σειρά... - Κυρία, μάλλον εγώ είμαι αυτός, αλλά το όνομά μου δεν διαβάζεται έτσι, Χατζηλαζάρου Μιχάλη, με λένε!

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο συγκεκριμένο αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από την ατάκα (punch line) του ανεκδότου (Κυρία, μάλλον εγώ είμαι αυτός, αλλά το όνομά μου δεν διαβάζεται έτσι, Χατζηλαζάρου Μιχάλη, με λένε!), η οποία βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο παρόν ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από την ανατροπή μιας σειράς προσδοκιών που σχετίζονται με την ταυτοποίηση των μαθητών/τριών από τη δασκάλα τους σε κάποιο δημοτικό σχολείο της Αθήνας. Συγκεκριμένα, η δασκάλα της τάξης κατά την ταυτοποίηση των παρόντων/ουσών μαθητών/τριών ξεκινά να διαβιάζει τα ονόματά τους. Οι τέσσερις πρώτοι μαθητές, όπως υποδηλώνεται από τα ονόματά τους, φαίνεται να είναι μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα και φοιτούν σε ελληνικό σχολείο της Αθήνας. Η ταυτότητα των πρώτων τεσσάρων μαθητών ως αλλοεθνών δημιουργεί την προσδοκία ότι και ο επόμενος μαθητής θα είναι μετανάστης/πρόσφυγας. Ως εκ τούτου, η δασκάλα υποθέτει ότι δεν είναι Έλληνας και έτσι προφέρει με ξενική προφορά το όνομά του (Χατζή λαζάρ ούμιχ αλής). Η ατάκα του ανεκδότου, ωστόσο, ανατρέπει αυτή την προσδοκία, καθότι, όπως φαίνεται, ο πέμπτος κατά σειρά μαθητής δεν είναι μετανάστης αλλά Έλληνας και δεν ονομάζεται "Χατζη λαζάρ ουμιχ λής" αλλά Χατζηλαζάρου Μιχάλης. Το γεγονός ότι η Εληνίδα δασκάλα σε ελληνικό σχολείο δεν προφέρει σωστά μόνον το όνομα του Έλληνα μαθητή προσδωκώντας ότι είναι και αυτός αλλοεθνής δημιουργεί την ασυμβατότητα και προκαλεί το χιούμορ στο αφηγηματικό αυτό ανέκδοτο.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Η παραπάνω μη αναμενόμενη συνθήκη της ιστορίας προωθεί τον εθνικό Λόγο της εθνικής καθαρότητας και ομογενοποίησης, στοχοποιώντας τους/τις μετανάστες/τριες μαθητές/τριες. Στο παρόν ανέκδοτο, η παρουσία τόσων πολλών αλλοεθνών μαθητών σε μία ελληνική τάξη, σε βαθμό που οι μετανάστες/τριες μαθητές/τριες να είναι περισσότεροι/ες από τους/τις Έλληνες/ίδες, στιγματίζεται χιουμοριστικά ως μη αναμενόμενη συνθήκη διά της συμπεριφοράς της δασκάλας. Φαίνεται, λοιπόν, ότι το αφηγηματικό αυτό ανέκδοτο φέρει ιδεολογικό φορτίο, καθότι αναπαράγει τον κυρίαρχο Λόγο της εθνικής και γλωσσικής ομοιογένειας.