Ανεμιστήρας

Κείμενο

Πεθαίνει ο Μήτσος και πάει στον παράδεισο. Εκεί βλέπει ένα μέρος γεμάτο με ρολόγια. Την ίδια στιγμή συναντάει έναν άγγελο και τον ρωτάει: - Γιατί είναι όλα αυτά τα ρολόγια εδώ; - Κάθε ρολόι μετράει τη διαφθορά μιας χώρας. Όσο πιο γρήγορα κινούνται οι δείκτες τόσο πιο μεγάλη είναι διαφθορά, του λέει ο άγγελος. Αμέσως ο Μήτσος πηγαίνει για να δει τα ρολόγια. Βλέπει το ρολόι της Αμερικής και οι δείκτες κινούνταν κανονικά. Βλέπει το ρολόι της Γερμανίας και οι δείκτες κινούνταν κανονικά. Βλέπει το ρολόι της Ιταλίας και οι δείκτες κινούνταν κανονικά. Ψάχνει για το ρολόι της Ελλάδας αλλά δεν το βρίσκει. Τότε ρωτάει τον άγγελο: - Ρε άγγελε, το ρολόι της Ελλάδας δεν το βρίσκω. Πού είναι; Και του απαντάει ο άγγελος: - Το ρολόι της Ελλάδας το πήρε ο θεός για ανεμιστήρα.

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Στο παρόν ανέκδοτο, χιούμορ προκαλεί η φράση "Το ρολόι της Ελλάδας το πήρε ο Θεός για ανεμιστήρα", η οποία αποτελεί την ατάκα (punch line) του ανεκδότου, καθώς βρίσκεται στο τέλος του κειμένου και συντελεί στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο παρόν αφηγηματικό ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από την ανατροπή μίας σειράς προσδοκιών. Αρχικά, το χιούμορ πηγάζει από την ίδια τη συνομιλία του Μήτσου με έναν άγγελο στον Παράδεισο, καθώς και από τη χρήση ρολογιών ως δεικτών της διαφθοράς μιας χώρας. Και οι δύο αυτές συνθήκες θεωρούνται μη προσδοκώμενες στο παρόν κοινωνικό πλαίσιο, όπου δε θεωρείται δυνατό οι θνητοί/ές να συνομιλούν με αγγέλους. Ακόμη, μη αναμενόμενη θεωρείται και η ύπαρξη ρολογιών, οι δείκτες των οποίων να μετρούν με την κίνησή τους το βαθμό διαφθοράς ενός κράτους. Τα ίδια τα στοιχεία προσανατολισμού της ιστορίας, λοιπον, κατασκευάζουν την αφήγηση ως χιουμοριστική και δημιουργούν προσδοκίες για μία ακόμη πιο χιουμοριστική εξέλιξη της δράσης. Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται από τις παρατηρήσεις του Μήτσου, οι δείκτες των ρολογιών της Αμερικής, της Γερμανίας και της Ιταλίας κινούνταν κανονικά, γεγονός που υποδήλωνε τα χαμηλά ποσοστά διαφθοράς στις χώρες αυτές. Όταν ο Μήτσος αναζήτησε το ρολόι της Ελλάδας, ο άγγελος τον πληροφόρησε ότι ο Θεός το είχε πάρει για ανεμιστήρα. Η συνθήκη αυτή ανατρέπει την προσδοκία μας σύμφωνα με την οποία ανάμεσα στα ρολόγια των άλλων χωρών θα βρισκόταν και αυτό της Ελλάδας, με τους δείκτες του να κινούνται λιγότερο ή περισσότερο γρήγορα από αυτούς των άλλων ρολογιών. Αντί αυτού, υποδηλώνεται ότι οι δείκτες του ρολογιού της Ελλάδας κινούνταν τόσο γρήγορα, που ο Θεός αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το ρολόι αυτό ως ανεμιστήρα. Στη συνθήκη αυτή, που στιγματίζει το υψηλό ποσοστό διαφθοράς στην Ελλάδα, έγκειται η ασυμβατότητα που προκαλεί χιούμορ και γέλιο.

Γ)Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Διά της παραπάνω μη προσδοκώμενης συνθήκης στοχοποιείται χιουμοριστικά η ελληνική κοινωνία, η οποία αναπαρίσταται να παρουσιάζει πολύ υψηλά ποσοστά διαφθοράς, σε αντίθεση με άλλες χώρες όπως η Αμερική και η Γερμανία. Τα κράτη αυτά παρουσιάζονται ως πρότυπο νομιμότητας και αξιοκρατίας, και ως εκ τούτου θεωρείται ότι συνιστούν τη νόρμα προς την οποία καλούνται να αφομοιωθούν και τα υπόλοιπα κράτη. Τα δε κράτη που δε συμπλέουν με αυτόν τον κυρίαρχο τρόπο ζωής θεωρούνται αποκλίνοντα από τη νόρμα και έτσι στοχοποιούνται. Ως εκ τούτου, στο ανέκδοτο αυτό αναπαράγεται και προωθείται ο ευρωπαϊκός Λόγος της οικονομικής και κοινωνικής ομοιογένειας.