Θεία λειτουργία
Κείμενο
|
Στο μικρό χωριό, την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου αναλαμβάνει o καινούριος παπάς. Επειδή έχει τρακ, ο παλιός τον συμβουλεύει, πριν αρχίσει τη θεία λειτουργία να πιει λιγάκι από το νάμα, (ξέρετε, το κρασί από τo οποίο φτιάχνεται η θεία κοινωνία) και θα είναι εντάξει. Πράγματι, ο νέος το δοκιμάζει αλλά επειδή είναι γλυκόπιοτο κατεβάζει ολόκληρο το απόθεμα. Αφού τελειώνει τη λειτουργία, ρωτάει τον παλιό: -Πώς τα πήγα; -Κοίτα, αν εξαιρέσεις μερικά λαθάκια, τα πήγες πολύ καλά. -Δηλαδή τι λαθάκια; -Να, πρώτα πρώτα ο Αρχάγγελος είπε στην Παρθένο ‘Χαίρε κεχαριτωμένη’, όχι ‘Γεια σου πιπίνι’. Το Χριστό μας Τον σταυρώσανε, δεν Τον σφάξανε μπαμπέσικα μια νύχτα χωρίς φεγγάρι. Ο Ιούδας ήταν προδότης, όχι ‘σκατορουφιάνος του κερατά’ που είπες εσύ στους χριστιανούς. Ο Χριστός μας είπε στον Πέτρο ότι ‘πριν αλέκτωρ λαλήσει τρις, θα με αρνηθείς’, δεν του είπε ‘Μέχρι να λαλήσουν τα κοκόρια θα μ' έχεις γράψει στ' αρχίδια σου’. Τις σκάλες του άμβωνα τις κατεβαίνουμε κανονικά, όχι τσουλήθρα στο κάγκελο. Και τέλος, την λειτουργία την τελειώνουμε με ‘Αμήν’, όχι με ‘Ολέ!’ |
Σχόλια
Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία
Στο παραπάνω αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από τις εξής χιουμοριστικές φράσεις (jab lines):
- "Πρώτα πρώτα ο Αρχάγγελος είπε στην Παρθένο ‘Χαίρε κεχαριτωμένη’, όχι ‘Γεια σου πιπίνι’"
- "Το Χριστό μας Τον σταυρώσανε, δεν Τον σφάξανε μπαμπέσικα μια νύχτα χωρίς φεγγάρι"
- "Ο Ιούδας ήταν προδότης, όχι ‘σκατορουφιάνος του κερατά’ που είπες εσύ στους χριστιανούς"
- "Ο Χριστός μας είπε στον Πέτρο ότι ‘πριν αλέκτωρ λαλήσει τρις, θα με αρνηθείς’, δεν του είπε ‘Μέχρι να λαλήσουν τα κοκόρια θα μ' έχεις γράψει στ' αρχίδια σου’"
- "Τις σκάλες του άμβωνα τις κατεβαίνουμε κανονικά, όχι τσουλήθρα στο κάγκελο"
Τέλος, χιούμορ προκαλείται και από την ατάκα (punch line) του ανεκδότου: "την λειτουργία την τελειώνουμε με ‘Αμήν’, όχι με ‘Ολέ!’"
Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές
Στο παρόν ανέκδοτο το χιούμορ πηγάζει από μία σειρά ανατροπών που συνδέονται με την απρεπή συμπεριφορά του παπά κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του Δεκαπενταύγουστου. Κατόπιν προτροπής του προκατόχου του, ο καινούριος παπάς του χωριού παροτρύνεται να καταναλώσει λίγο κρασί προτού ξεκινήσει τη θεία λειτουργία, προκειμένου να καταπολεμήσει το άγχος του. Ωστόσο, ο ίδιος δεν αρκείται σε μία γουλιά αλλά καταναλώνει όλο το απόθεμα, με αποτέλεσμα να περιέλθει σε κατάσταση μέθης. Η κατάσταση αυτή, όπως φαίνεται, προκαλεί μία σειρά από ανατροπές στην ιστορία που σχετίζονται με τη συμπεριφορά του παπά. Τόσο στις χιουμοριστικές φράσεις όσο και στην ατάκα του ανεκδότου ο παπάς δε χρησιμοποιεί την αρχαιοπρεπή γλώσσα και το επίσημο ύφος που προβλέπονται από το ρόλο του ως ιερωμένου της ορθόδοξης/καθολικής εκκλησίας στο παρόν κοινωνικό πλαίσιο. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται να χρησιμοποιεί λέξεις και φράσεις της δημοτικής, καθομιλουμένης γλώσσας(π.χ. μέχρι να λαλήσουν τα κοκόρια), βωμολοχίες (π.χ. θα με έχεις γράψει στ' αρχίδια σου, σκατορουφιάνους), λέξεις με σεξουαλικές συνδηλώσεις (π.χ. πιπίνι) και ανεπίσημο, λαϊκό ύφος (π.χ. Τον σφάξανε μπαμπέσικα). Τέλος, η ασυμβατότητα έγκειται και στο επιφώνημα που χρησιμοποιεί στην κατακλείδα του μυστηρίου. Ενώ είθισται και επιβάλλεται από το θρησκευτικό πρωτόκολλο να ολοκληρώνονται οι θείες λειτουργίες με το επιφώνμημα 'Αμήν', ο εν λόγω παπάς προέβη στη μη αναμενόμενη χρήση του επιφωνήματος 'Ολέ', το οποίο εντοπίζεται συνήθως σε εορταστικά συμφραστικά πλαίσια.
Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση
Οι ανωτέρω μη προσδοκόμενες συνθήκες της ιστορίας στιγματίζουν χιουμοριστικά τον παπά λόγω της απόκλισής του από την καθώς πρέπει, ευσεβή συμπεριφορά και τη χρήση της αρχαιοπρεπούς, καθαρεύουσας γλώσσας και του υψηλού ύφους που προβλέπει ο ρόλος του. Η πρέπουσα αυτή συμπεριφορά που ορίζεται από τη χριστιανική φιλοσοφία και το αρχαιοπρεπές γλωσσικό ύφος που αναμένεται στο πλαίσιο αυτό προβάλλονται, ως εκ τούτου, ως η νόρμα την οποία καλείται να ακολουθεί όποιος/α επιθυμεί να επιτελέσει το ρόλο του παπά. Όποιος/α αποκλίνει από το πρότυπο αυτό στοχοποιείται χιουμοριστικά και υφίσταται αποκλεισμό. Ανέκδοτα όπως αυτό φαίνεται λοιπόν ότι φέρουν ιδεολογικό φορτίο, καθότι αναπαράγουν τα πρότυπα της χριστιανικής ηθικής και την ιδεολογική υπεροχή της αρχαιοπρεπούς γλώσσας και του υψηλού/επίσημου ύφους.