Πιανίστας

Κείμενο

H δασκάλα ρώταγε κάποτε τα παιδιά με τι ασχολούνται οι γονείς τους: -Εσένα Γιωργάκη η μαμά σου τι κάνει όλη μέρα; Ο Γιωργάκης σηκώθηκε όρθιος και είπε με πολλή περηφάνια: - Είναι οδοντίατρος κυρία! -Πολύ ωραία! - Εσένα Μαρία οι δικοί σου γονείς με τι ασχολούνται, ρώτησε στη συνέχεια ένα κοριτσάκι που φαινόταν κάπως φοβισμένο. Αυτό σηκώθηκε και διστακτικά ψιθύρισε: - Είναι ταχυδρόμος ο μπαμπάς μου κυρία και η μαμά μου δεν δουλεύει. – Πρέπει να είμαστε υπερήφανοι για τη δουλειά που κάνουν οι γονείς μας, είπε η δασκάλα θέλοντας να την εμψυχώσει. - Εσένα Νίκο τι δουλειά κάνει ο μπαμπάς σου; Συνέχισε ρωτώντας ένας πιτσιρικάς που φαινόταν διαβολάκι. Ο μικρός πετάχτηκε επάνω και με ζωηρό και περήφανο ύφος έριξε τη βόμβα: -Εμένα κυρία ο μπαμπάς μου δουλεύει πιανίστας σε μπουρδέλο! Κάγκελο η δασκάλα! Δεν πίστευε στα αυτιά της. Το ίδιο απόγευμα μια και δυο πάει στο σπίτι του μπόμπιρα και χτυπάει αποφασιστικά το κουδούνι. Η πόρτα άνοιξε και στο κατώφλι φάνηκε ο περιβόητος μπαμπάς. – Συγνώμη που σας ανησυχώ, αλλά έχω πρόβλημα με το μικρό. Ισχυρίζεται ότι δουλεύετε πιανίστας σε μπουρδέλο και μάλιστα περηφανεύεται για αυτό! Τι έχετε να πείτε;, είπε η δασκάλα. - Κοιτάχτε να δείτε, άρχισε να λέει χαμογελώντας ο αγοραίος μουσικός, στην πραγματικότητα είμαι προγραμματιστής σε θέματα επικοινωνίας με πρωτόκολλο TCP/IP σε περιβάλλον UNIX. E! Λέγεται αυτό σε ένα παιδί 7 χρονών;

Σχόλια

Α) Δομικά & Γλωσσικά στοιχεία

Σε αυτό το αφηγηματικού τύπου ανέκδοτο το χιούμορ προκαλείται από τη χιουμοριστική φράση (jab line) "Εμένα κυρία ο μπαμπάς μου δουλεύει πιανίστας σε μπουρδέλο!", καθώς και από την ατάκα (punch line) του ανεκδότου "στην πραγματικότητα είμαι προγραμματιστής σε θέματα επικοινωνίας με πρωτόκολλο TCP/IP σε περιβάλλον UNIX. E! Λέγεται αυτό σε ένα παιδί 7 χρονών;", η οποία εντοπίζεται στο τέλος του ανεκδότου και συμβάλλει στην επανερμηνεία του.

Β) Πολιτισμικές & Διακειμενικές αναφορές

Στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο το χιούμορ πηγάζει από την άρση μιας σειράς προσδοκιών. Συγκεκριμένα, ο τρόπος με τον οποίο ο μικρός Νίκος περιγράφει το επάγγελμα του πατέρα του αντιβαίνει στο εξής γνωσιακό σχήμα: οι γονείς αναμενέται να περιγράφουν στα παιδιά τους με απλά λόγια το επάγγελμά που ασκούν αποφεύγοντας τη χρήση περίπλοκων εννοιών ή λέξεων της αργκό με σεξουαλικές συνδηλώσεις. Εν προκειμένω, η λέξη "μπουρδέλο" που χρησιμοποιεί ο μικρός Νίκος ανήκει στη δεύτερη κατηγορία λέξεων και δεν αναμένεται να χρησιμοποιείται από ένα μικρό παιδί στο παρόν κοινωνικό πλαίσιο· πολλώ δε μάλλον να χρησιμοποιείται κατόπιν παρότρυνσης του γονέα. Ακόμη, χιούμορ προκαλεί και η ατάκα του ανεκδότου. Πιο συγκεκριμένα, όταν η δασκάλα επεδίωξε συζητήσει με τον πατέρα του μικρού Νίκου για το εν λόγω περιστατικό, θα ανέμενε κανείς/καμία ο εν λόγω πατέρας να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους επέλεξε να χρησιμοποιήσει τη λέξη "μπουρδέλο", για να περιγράψει στο παιδί του το επάγγελμά του, αντί να αρκεστεί λόγου χάρη στην περιγραφή "πιανίστας". Αντ' αυτού αποκαλύπτεται ότι ο πατέρας του Νίκου δεν ασκεί αυτό το επάγγελμα αλλά εργάζεται ως προγραμματιστής, ενώ ο λόγος για τον οποίο επέλεξε να αποκρύψει αυτή την επαγγελματική του ιδιότητα έγκειται στην περίπλοκη φύση του ρόλου του. Η ασυμβατότητα εντοπίζεται στο γεγονός ότι ο συγκεκριμένος πατέρας θεώρησε περισσότερο πρέπον να ισχυριστεί ότι ασκεί ένα επάγγελμα χαμηλού κύρους, και να χρησιμοποιήσει απρεπείς λέξεις της αργκό για να το καταστήσει κατανοητό στο παιδί του, με στόχο να αποφύγει τον κόπο της περιγραφής του σύνθετου επαγγέλματός του, το οποίο ωστόσο περιβάλλεται από περισσότερο κοινωνικό κύρος και γόητρο. Ένα μικρό παιδί, ωστόσο, δεν αναμένεται να γνωρίζει και να κατανοεί το περιεχόμενο της λέξης "μουρδέλο", ενώ ένας πατέρας δεν προσδοκάται να υποκρίνεται ότι ασκεί ένα επάγγελμα χαμηλού κύρους, το οποίο μάλιστα να περιγράφει με απρεπείς λέξεις στο παιδί του, ενώ ασκεί ένα επάγγελμα υψηλού κύρους.

Γ) Ιδεολογία & Κριτική ανάγνωση

Οι παραπάνω μη αναμενόμενες συνθήκες της ιστορίας υπονομεύουν το επάγγελμα των εργαζόμενων σε οίκους ανοχής δια της χιουμοριστικής στοχοποίησης του εν λόγω πατέρα. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η διάκριση των επαγγελμάτων σε επαγγέλματα υψηλού κύρους που περιβάλλονται από υψηλό κοινωνικό γόητρο, όπως αυτό του προγραμματιστή, και σε επαγγέλματα χαμηλού κοινωνικού κύρους, όπως αυτό του ταχυδρόμου ή του/της εργαζόμενου/ης σε οίκο ανοχής. Ανέκδοτα όπως το συγκεκριμένο φέρουν λοιπόν σαφές ιδεολογικό φορτίο, καθότι αναπαράγουν την ιδεολογία της κοινωνικής ομογενοποίησης κατά την οποία πρέπει κανείς/καμία να ασκεί ένα επάγγελμα υψηλού κύρους (που συνδέεται με την πνευματική εργασία), προκειμένου να απολαύει του σεβασμού και της εκτίμησης των γύρω του/της. Διά της στοχοποίησης του συγκεκριμένου πατέρα στιγματίζονται όλα τα μέλη της κατηγορίας αυτών που ασκούν κάποιο επάγγελμα χαμηλού κύρους, τα οποία αντιμετωπίζονται υποτιμητικά, όταν επιχειρούν να ενταχθούν στο κυρίαρχο κοινωνικό πλαίσιο.